Njohësi i çështjeve ekonomike Dardan Sejdiu, ka thënë se Qeveria në detyrë nuk mund të propozojë, e aq më pak të shtyjë përpara Buxhetin e Republikës për vitin 2026.
Sejdiu ka thënë se këtë nuk e lejon Kushtetuta.
“Jo sepse dikujt nuk i pëlqen, por sepse Kushtetuta nuk e lejon. Jo sepse është debat politik, por sepse është çështje rendi kushtetues dhe rendi kushtetues nuk është formalitet, është themeli mbi të cilin ngrihet shtëpia jonë, Republika e Kosovës”, ka thënë Sejdiu.
Postimi i plotë i Sejdiut:
Sipas Kushtetutës së Kosovës, ndarja e pushteteve është parimi themelor:
• Kuvendi legjislon.
• Qeveria zbaton.
• Gjyqësori garanton.
Kjo ndarje nuk është teori, është garancia e vetme që sovraniteti mbetet te populli, përmes përfaqësuesve të tij në Kuvend, pra deputetëve të zgjedhur. Qeveria i përgjigjet popullit, pra Kuvendit. Kur Kuvendi ndryshon, legjitimiteti i qeverisë mbaron. Në momentin që zgjedhet legjislatura e re, qeveria e mëparshme humb të drejtën për të ushtruar pushtet të plotë, sepse ajo nuk ka më kontroll parlamentar.
Neni 93 i Kushtetutës përcakton se Qeveria “propozon projektligje dhe Buxhetin e Republikës së Kosovës”. Por ky autoritet është i vlefshëm vetëm për një qeveri që ka mandat politik aktiv dhe mbikëqyrje parlamentare. Një qeveri në detyrë që nuk ka më lidhje me Kuvendin e ri nuk mund të propozojë buxhetin e një viti që do ta menaxhojë një qeveri tjetër. Nëse ndodh e kundërta, Qeveria në detyrë përvetëson kompetenca që Kushtetuta nuk ia njeh.
Edhe Ligji për Qeverinë (08/L-117) është i qartë: një qeveri në dorëheqje mund të kryejë vetëm aktivitetet e domosdoshme, dhe përjashtimisht mund të propozojë buxhetin, por vetëm nëse është ende nën mandatin e të njëjtit Kuvend. Ky përjashtim nuk vlen për qeverinë në detyrë, e cila ekziston vetëm si administratë teknike deri në formimin e qeverisë së re.
Nëse një qeveri në detyrë propozon Buxhetin 2026, ajo vepron jashtë çdo baze ligjore!
Tutje, sipas Nenit 26 të Ligjit për Qeverinë, “Anëtari i Qeverisë që zgjidhet deputet duhet të japë dorëheqje nga posti qeveritar para certifikimit të rezultateve.” Pra, një ministër që është njëkohësisht edhe deputet, nuk mund të propozojë si qeveri e të votojë si Kuvend. Kjo është shkelje e ndarjes së pushteteve dhe konflikt i pastër interesi.
Ndërkohë, Rregullorja e Kuvendit kërkon që buxheti të shqyrtohet në komisione parlamentare, të cilat japin raport dhe rekomandime përpara miratimit. Pa komisione, procesi është i paligjshëm. Asnjë afat procedural nuk mund të zëvendësojë fazat përmbajtësore të kontrollit parlamentar.
E gjitha kjo nuk është thjesht debat teorik. Është çështje thelbësore e rendit juridik dhe politik të Kosovës. Dhe nuk është vetëm mendim politik, është edhe qëndrim juridik tashmë i konfirmuar në praktikë edhe me vendimin e Gjykatës Supreme e cila ka theksuar se çdo institucion apo individ që vepron përtej kompetencës së përcaktuar me ligj, shkel rendin juridik dhe mund të përballet me ndjekje penale.
Pra, nuk është vetëm shkelje procedurale është veprim që prek kufijtë e përgjegjësisë penale.
Prandaj me i ra shkurt e trup kësaj pune:
• Kjo qeveri në detyrë nuk ka të drejtë të propozojë Buxhetin 2026.
• Çdo projektbuxhet i tillë është i pavlefshëm ligjërisht.
• Çdo miratim pa komisione është nul procedurialisht.
• Dhe çdo ministër që është edhe deputet dhe voton, shkel Kushtetutën.
Kjo është çështje e qartë juridikisht. Por ajo që e bën serioze është motivi politik pas saj.
Një qeveri që e di se nuk ka më mandat, por përpiqet të diktojë buxhetin e vitit të ardhshëm, nuk po ruan stabilitetin, por po teston kufijtë e Republikës. Sepse kush kontrollon buxhetin, kontrollon prioritetet, politikat dhe zhvillimin. Një qeveri pa mandat që propozon buxhetin është si dikush që nënshkruan në emër të tjetrit pa autorizim.
Kjo është mënyra si fillon zbehja e Republikës, me një “përjashtim” që bëhet precedent, me një “veprim teknik” që bëhet zakon, me një “qeveri në detyrë” që s’ka më dëshirë të dorëzojë pushtetin. Jo me grusht shteti, por me arrogancë e zaptim administrativ.
Dhe këtu është thelbi:
Republika nuk e njeh pushtetin e pakufizuar. Ajo funksionon vetëm kur qeveria i nënshtrohet kontrollit të Kuvendit dhe ligjit. Në momentin që kjo lidhje këputet, shteti mbetet pa sovranitet demokratik. Pushteti kthehet në instrument për mbijetesë politike, jo për shërbim publik.
Nëse heshtim për këtë sot, nesër do të kemi një shtet që ende quhet “Republikë”, por që s’ka më republikë brenda. Sepse Republika e Kosovës edhe nëse është bërë me shpallje, ajo shuhet me heshtje dhe justifikime, me arsyetime se “nuk është gjë e madhe”. Por është. Në momentin që pushteti vepron pa mandat, ai nuk është më qeveri, është shkelje e rendit demokratik.
Qeveritë janë të përkohshme, parimet janë të përjetshme.